Witamina D jest konieczna do prawidłowego rozwoju. Niestety w Polsce w grupie dzieci i młodzieży jej niedobór jest powszechny. W jaki sposób szybko go uzupełnić?
Dr n. med. Alicja Karney
Specjalista pediatra II stopnia, Kierownik Oddziału Hospitalizacji Jednego Dnia w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie, Członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego
Jak często występują niedobory witaminy D3* u dzieci – jak wyglądają statystyki?
Niestety w naszym kraju niedobór tej witaminy jest bardzo częsty. Z danych wynika, że oprócz dorosłych, najczęściej dotyka dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym i nastolatków. Jak podają statystyki niedobór witaminy D3 występuje nawet u ponad 50 proc. dzieci w wieku szkolnym i 80 proc. młodzieży. Według badania przeprowadzonego przez Instytut Matki i Dziecka w 2016 r. („Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia”) aż 75 proc. niemowląt i 94 proc. dzieci po 1. roku życia otrzymuje niewystarczającą ilość witaminy D wraz z dietą.
Niedobory u najmłodszych dzieci, czyli noworodków i niemowląt, zdarzają się rzadziej w porównaniu z pozostałymi grupami wiekowymi. Warto podkreślić, że witaminę D3 pozyskujemy poprzez ekspozycję na promieniowanie słoneczne oraz z produktów spożywczych, takich jak: tłuste ryby morskie, produkty nabiałowe czy jajka. Dlatego ze względu na położenie Polski i niewystarczające nasłonecznienie, szczególnie w okresie wrzesień-maj, a także konieczność unikania ekspozycji słonecznej ze względu na profilaktykę przeciwnowotworową oraz dietę ubogą w produkty spożywcze zawierające witaminę D3, rekomendowana jest jej całoroczna suplementacja, co dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Czy witamina D3 powinna być stosowana u dzieci od pierwszych dni życia? Jakie są jej zalecane dawki?
Zdecydowanie tak – rekomendujemy suplementację już u najmłodszych dzieci, czyli u noworodków. Dawki witaminy D3 na tym etapie są różne i zależne m.in. od tego, czy dziecko urodziło się o czasie, czy przedwcześnie, czy jest karmione mlekiem mamy, czy mlekiem modyfikowanym, a także w jaki sposób zmienia się jego masa ciała. Zwykle jednak dzieci do 6. miesiąca życia powinny otrzymywać 400 j.m. na dobę, a od 6. do 12. miesiąca życia – 400-600 j.m. na dobę (zależnie od tego, ile otrzymują jej w pożywieniu).
Jakie są rekomendowane dawki witaminy D3 u starszych dzieci w zależności od ich wieku?
Dzieci pomiędzy 1. a 10. rokiem życia, zależnie od masy ciała i codziennej diety, powinny przyjmować dawkę witaminy D3 określaną jako 600-1000 j.m. na dobę. Ważne jest, by u dzieci z nadmierną masą ciała, czyli z nadwagą i otyłością, dawka ta była zwiększona, w niektórych przypadkach nawet do 2000 j.m. na dobę. Z kolei u młodzieży dawka ta wynosi między 800 a 2000 j.m. na dobę i również jest zależna od ich masy ciała i stosowanej diety.
W jaki sposób witamina D3 wpływa na rozwój i mineralizację kości?
Powszechnie wiadomo, że właśnie ta witamina odpowiada za zdrowe kości. Dzieje się tak dlatego, że ma wpływ na regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej, co przekłada się na poprawne funkcjonowanie układu kostnego. Warto pamiętać, że to właśnie dzięki niej m.in. zwiększa się wchłanialność wapnia i fosforanów np. w jelitach, a także zmniejsza się ryzyko utraty wapnia wraz z moczem. Dlatego też witamina D3 umożliwia prawidłowy rozwój układu kostno-szkieletowego i odgrywa kluczową rolę w mineralizacji kości. Tym samym jej prawidłowy poziom umożliwia m.in. kształtowanie się kości i zębów, a także zapobiega wystąpieniu: krzywicy i innym chorobom układu kostno-stawowego, złamań oraz bólom kości czy stawów.
Jakie inne procesy organizmu wspomaga witamina D3? Jak wpływa na układ odpornościowy dzieci?
Witamina D, czyli cholekalcyferol, jest hormonem steroidowym, należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Z uwagi na obecność receptorów dla witamy D w różnych narządach organizmu mówi się o jej działaniu plejotropowym i wpływie na funkcjonowanie wielu układów.
Oprócz regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej wspiera także prawidłową pracę mięśni, układu krążenia czy układu nerwowego Witamina D wspomaga kondycję skóry i włosów, a także wpływa na apetyt i ogóle samopoczucie. Ma również niebagatelny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Dlatego też u dzieci, u których stwierdza się niedobór witaminy D, mogą pojawić się objawy takie jak: nawracające infekcje, zmęczenie, osłabienie, trudności w koncentracji, senność, bóle mięśni, stawów i kości. W badaniach obserwacyjnych stwierdzono związek niedoboru witaminy D ze zwiększoną zapadalnością na nowotwory, choroby o podłożu immunologicznym, zaburzenia odporności i nawracające infekcje, miażdżycę oraz zaburzenia psychiatryczne.
Istotne jest zatem, aby przez cały rok suplementować witaminę D3 u dzieci i młodzieży w odpowiednich dawkach.