Dr n. med. Alicja Karney
Specjalista pediatra II stopnia, Kierownik Oddziału Hospitalizacji Jednego Dnia w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie, Członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Polskiego Towarzystwa Wakcynologicznego
Pandemia wywołana nowym koronawirusem SARS-COV-2 przyczyniła się do zwrócenia uwagi i przypomnienia o podstawowych zasadach higieny, jakie powinny obowiązywać na co dzień w naszym życiu, o czym jednak często zapominamy, bo wirusów, bakterii nie widać „gołym okiem”. Wiele drobnoustrojów wywołujących zakażenia, takie jak: biegunka, zapalenie dróg oddechowych czy inne choroby zakaźne jest przenoszona na rękach. Jest to główna i najczęstsza droga szerzenia się zakażeń.
Z uwagi na to, że dzieci często oblizują ręce, wkładają palce do ust czy nosa, zarazki znajdujące się na ich rękach łatwo dostają się do przewodu pokarmowego czy do układu oddechowego. Ponadto, wirusy, bakterie z rąk, są przenoszone na przedmioty, których dziecko dotyka, bawi się nimi (meble, zabawki, książeczki), stanowią źródło zakażenia domowników czy innych dzieci ze żłobka, przedszkola, placu zabaw. Warto również zwrócić uwagę na możliwość przenoszenia drobnoustrojów na powierzchni niektórych pokarmów, np.: mięso, jajka, warzywa czy owoce. Dokładne ich mycie czy obróbka cieplna niszczy drobnoustroje, ale jeżeli wcześniej były dotykane rękoma, które nie zostały umyte, można wprowadzić je do organizmu i wywołać zakażenie. Z tego powodu ręce należy myć nie tylko przed przygotowaniem posiłków, ale także po zakończeniu tej czynności.
Ponadto, w czasie kaszlu czy kichania drobnoustroje wraz z wydzieliną z dróg oddechowych są przenoszone na większe odległości stanowiąc kolejne źródło zakażenia. Z powyższych powodów bardzo ważna jest higiena rąk i odpowiednie nawyki w życiu, które pozwolą zmniejszyć liczbę zakażonych wokół nas osób.
Nawyki higieniczne warto wprowadzać u dzieci już od jak najmłodszych lat, nawet od okresu niemowlęcego. Dziecko w drugim półroczu swojego życia, które potrafi siedzieć samodzielnie, zaczyna naśladować różne czynności, może wówczas dostać do rączek wilgotną chusteczkę i w ramach zabawy wycierać nią rączki. Gdy jest już maluchem chodzącym samodzielnie, siadając do posiłku będzie potrafiło wcześniej umyć ręce. Okres przedszkolny to czas przyswajania wielu umiejętności, również higienicznych. Opowiadanie dziecku o zasadach higieny w sposób ciekawy, obrazowy, z wykorzystaniem filmów, książek, opowiadaniem bajek czy śpiewaniem piosenek, na temat drobnoustrojów, pozostanie w pamięci dziecka na całe życie.
Ręce wystarczy myć zwykłym mydłem pod bieżącą, ciepłą wodą. Są dostępne na rynku mydła odkażające, zwłaszcza takie, które zawierają alkohol i ich skuteczność przeciwbakteryjna jest większa, ale wysuszają skórę i mogą ją podrażniać. Takie mydła nie są zalecane dla najmłodszych dzieci. Istotna jest technika i czas mycia rąk – najpierw zamoczyć, namydlić i myć przez dłuższą chwilę całe dłonie, z obydwu stron, także przestrzenie między palcami, nie omijać kciuka. Podczas tej czynności można liczyć do 10 w czasie mycia i kolejne takie odliczanie w czasie płukania. Taki czas wystarczy do usunięcia z rąk drobnoustrojów.
W domu należy wycierać ręce w ręcznik – wskazane, aby każdy z domowników miał swój. Ręczniki do wycierania rąk należy często wymieniać, przynajmniej dwa razy w tygodniu. W domu można korzystać również z ręczników jednorazowych, papierowych, które tę higienę nam gwarantują i są wygodne w użyciu, także, gdy zapraszamy do domu gości. W miejscach publicznych należy używać ręczników papierowych, które są bardziej higieniczne niż suszarki elektryczne.
Nawyki higieniczne, jakich nabyliśmy w czasie pandemii prawdopodobnie pozostaną na dłużej, a może na stałe w naszym życiu, a dzieci obserwując zachowania dorosłych, będą je również stosować.