Witamina D jest jednym z najważniejszych związków w naszym ciele, oddziałującym na poszczególne układy. Jest potrzebna m.in. do prawidłowego rozwoju kości u dzieci.
Dr Monika Działowska
Lekarz pediatra, autorka bloga medycznego pediatranazdrowie.pl i książki „Zdrowy maluszek”
Dlaczego suplementacja witaminy D jest szczególnie istotna u kobiet w ciąży, matek i dzieci?
Początkowo twierdzono, że witamina D głównie wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową, w skrócie – na budowę kości. Z biegiem czasu coraz więcej badań pokazuje, że witamina ta ma tzw. plejotropowe działanie, czyli wpływa na wiele różnych układów w organizmie człowieka. Dlatego tak ważne jest, by ją suplementować u każdego człowieka.
U dzieci już urodzonych dużą uwagę przywiązujemy do wzrastania kości, a witamina D odgrywa tutaj kluczową rolę, ponieważ jest potrzebna do ich prawidłowego rozwoju.
Skoro już mowa o zdrowych kościach – jakie objawy mogą wskazywać na krzywicę u dzieci?
Objawy krzywicy możemy podzielić na specyficzne i niespecyficzne. Do tych drugich, które mogą zwiastować rozwój choroby, należą: nadmierna potliwość, drażliwość, nadpobudliwość, zaparcia, osłabienie siły mięśniowej u dziecka, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia rozwoju psychomotorycznego. Następnie dochodzi do deformacji szkieletu – u niemowląt może to być np. efekt piłeczki ping-pongowej, czyli rozmiękanie potylicy. Lekarze mogą również zauważyć symptomy w postaci pogrubienia kości w nadgarstkach, przyczepach żeber (tzw. różaniec krzywiczy) itp. Rodzice mogą z kolei zobaczyć wyraźne guzy czołowe, deformacje kręgosłupa, koślawość/szpotawość nóg, ale także opóźnienie wyrzynania się zębów mlecznych oraz późne zarastanie ciemiączka.
Wracając do witaminy D – dlaczego powinno się ją suplementować cały rok?
Główna produkcja witaminy D odbywa się przez skórę z udziałem promieni słonecznych. Jednak bardzo często w okresie wiosenno-letnim, by chronić się przed słońcem, stosujemy filtry przeciwsłoneczne (choć warto wiedzieć, iż nie blokują one w pełni produkcji witaminy D), przebywamy w cieniu czy też osłaniamy się ubraniami. Warto też pamiętać, że osoby dorosłe, kobiety w ciąży, ale też seniorzy rzadko przebywają bezpośrednio na słońcu. Według europejskich wytycznych z 2023 roku można suplementować witaminę D przez cały rok – jest ona bezpieczna, skuteczna i mimo ekspozycji na słońce możemy ją przyjmować.
Jakie czynniki ograniczają przyswajalność witaminy D?
Istnieją grupy wiekowe (przede wszystkim osoby starsze) lub zawodowe (noszące odzież ochronną), które ze względu na małą ekspozycję na słońce powinny suplementować witaminę D. W produkcji witaminy D znaczenie ma także karnacja – jeśli ktoś ma jasny fototyp skóry, znacznie mniej przebywa na słońcu i stosuje intensywną fotoprotekcję, to wiąże się to z większym prawdopodobieństwem wystąpienia niedoboru witaminy D.
Od czego zależy, jakie dawki witaminy D powinniśmy przyjmować?
Istnieją zalecenia ogólne co do dawkowania witaminy D, jednak wiele czynników, w tym niektóre choroby, oddziałuje na tę kwestię. Osoby zmagające się z otyłością powinny przyjmować dawkę dwukrotnie większą niż rekomendowana dla osób zdrowych w ich wieku. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i dorosłych. Witamina D kumuluje się w tkance tłuszczowej, w związku z czym jest jej mniej w surowicy krwi do wykorzystania przez organizm.
Wiele leków może też hamować wytwarzanie witaminy D oraz wpływać na zwiększone dawkowanie. Są to m.in. sterydy doustne, które oddziałują na nasze kości. W odniesieniu do zapotrzebowania istotna jest postać suplementu witaminy D oraz jej dawka.
