Dr Konrad Piotrowski
Psycholog rozwoju człowieka, zastępca dyrektora Instytutu Psychologii Uniwersytetu SWPS, kierownik Centrum Badań nad Rozwojem Osobowości
Wypalenie rodzicielskie to problem naszych czasów. Dotyczy ono około 10 proc. rodziców w Polsce i ma wiele negatywnych konsekwencji. Kogo najczęściej dotyka wypalenie rodzicielskie?
Dotyka ono rodziców, nieco częściej kobiet niż mężczyzn, a także w szczególności osób, które poświęcają na rodzicielstwo znaczną część doby, bo są np. samodzielnymi rodzicami. Wypalenia rodzicielskiego doświadczają także częściej rodzice, którzy mają trudności z radzeniem sobie z emocjami, stresem i napięciem, a także osoby, które nie mają dużego wsparcia w realizowaniu tej roli.
Skąd się bierze wypalenie rodzicielskie i jak się objawia?
Jest ono następstwem nierównowagi pomiędzy zasobami, jakimi rodzic dysponuje a obciążeniami, jakim podlega jako rodzic (są to m.in. trudności finansowe, poważna choroba dziecka, czynniki osobiste np. nieumiejętność zarządzania stresem itp.). Głównym symptomem jest bardzo silne wyczerpanie rolą rodziców. Wypaleni rodzice postrzegają rodzicielstwo jako coś, co pochłania całą ich energię i są już na krawędzi. To z kolei prowadzi do tego, że rodzice próbują się chronić i wycofywać z realizowania roli rodzicielskiej, przez co coraz mniej kontaktują się z dziećmi, ograniczając się do podstawowych, niezbędnych czynności takich jak karmienie czy zawożenie do szkoły. Ponadto nie czerpią z roli rodzica satysfakcji.
Podczas wypalenia często pojawia się uczucie żałowania decyzji o rodzicielstwie. Jak można sobie pomóc w tym czasie?
Faktycznie jest tak, że wypaleni rodzice częściej zaczynają żałować decyzji, jaką podjęli. Rodzice nie mają już siły realizować tej roli, są wyczerpani i w konsekwencji zastanawiają się nad tym, po co właściwie im to było. Warto wtedy wdrożyć strategie, które przywracają w życiu balans. Można np. poszukać wsparcia u członków rodziny bądź u psychologa, lub zdecydować się na medytacje, praktykę mindfulness, a także wypróbować innych technik wyciszenia oraz postarać się spojrzeć na sytuację w inny sposób.
Jak zadbać o siebie, aby uniknąć wypalenia rodzicielskiego? Co jest istotne?
Badania nad wypaleniem rodzicielskim pokazują, że znaczenie mają cechy osobiste rodzica, czyli m.in. to, czy rodzic potrafi radzić sobie ze stresem, czy potrafi podejmować decyzje, czy jest pewny siebie, czy ma ukształtowaną tożsamość rodzicielską, czyli wie jakim rodzicem chce być i jak to osiągnąć. Natomiast małe znaczenie mają cechy i wiek dziecka. Warto pamiętać, by przygotować się do rodzicielstwa i wyposażyć w kompetencje, które będą potrzebne, bo trzeba mieć na uwadze, że wychowanie dzieci jest bardzo emocjonalne i nie zawsze są to emocje łatwe.