Dr n. med. Alicja Karney
Specjalista pediatra II stopnia, Kierownik Oddziału Hospitalizacji Jednego Dnia w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie, Członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Polskiego Towarzystwa Wakcynologicznego
Zdrowe dziecko – w zależności od wieku – potrzebuje od 0,7 do 1,5 litra wody dziennie. Ważne, by spożywało ją regularnie, nie czekając na męczące pragnienie. Brak odpowiedniego nawodnienia może prowadzić do bólu głowy, senności i kłopotów z koncentracją.
Jaką rolę odgrywa prawidłowe nawodnienie organizmu dziecka?
Woda jest niezbędnym składnikiem procesów w organizmie przez całe życie, więc odpowiednie nawadnianie ma znaczenie dla wszystkich, niezależnie od wieku. Woda jest głównym składnikiem organizmu, w zależności od wieku, budowy ciała, płci człowiek składa się w 40-70 proc. właśnie z wody. To substancja, która pełni funkcje budulcowe i rozpuszczające, która uczestniczy w transporcie składników odżywczych, odpowiada za metabolizm oraz reguluje gospodarkę cieplną ciała.
Tymczasem ludzki organizm nie jest w stanie magazynować wody na zapas, więc musimy ją regularnie mu dostarczać. To szczególnie istotne wśród najmłodszych. Dzienne zapotrzebowanie na wodę w pierwszym okresie życia dziecka to ok. 700-800 ml, dzieci powyżej 1. roku życia powinny spożywać już litr wody, a powyżej 3. roku – ok. 1,5 litra.
Większe zapotrzebowanie – szczególnie u dzieci – występuje w przypadku choroby, wymiotów, biegunki czy podwyższonej temperatury ciała, a więc w sytuacjach, gdy organizm łatwo się odwadnia. Podobnie zapotrzebowanie na płyny rośnie w przypadku wysiłku fizycznego czy w upalne dni, gdy organizm traci więcej wody przez pocenie się i zwiększony metabolizm.
Jakie napoje są dla dzieci wskazane, a jakich powinny unikać?
Niemowlęta i dzieci do 3. roku życia powinny pić wodę nisko mineralizowaną, nisko sodową i nisko siarczanową. Butelki z taką wodą łatwo znaleźć w sklepach, bo mają specjalną etykietę. Dzieci starsze, młodzież i kobiety w ciąży powinni spożywać wodę mineralną i wody źródlane, które są średnio mineralizowane.
Uważać powinniśmy natomiast z podawaniem dzieciom wody z kranu, bo nawet jeśli sama woda jest filtrowana i zdrowa, to nigdy nie wiemy, w jakim stanie są rury, którymi woda dopływa do kranu. Niebezpieczna jest też woda studzienna, bo może być zanieczyszczona azotanami i azotynami. Dzieciom nie dawajmy również wody gazowanej ani smakowej, która zawiera duże ilości cukru w postaci syropu glukozowo-fruktozowego, sztuczne barwniki i konserwanty. I absolutnie nie pozwalajmy dzieciom pić napojów energetyzujących. Natomiast izotoniki dozwolone są tylko dla starszych dzieci po dużym wysiłku fizycznym, typu zawody sportowe.
Oprócz wody niegazowanej dzieci mogą pić także świeże, wyciskane, przecierowe soki oraz niesłodzoną herbatę. Niemowlak może dziennie wypić do 150 ml, a starsze dziecko do 200 ml soku, czyli niecałą szklankę. Większa ilość może „zapchać” żołądek i ograniczyć chęć dziecka do przyjmowania jedzenia, a także powodować wzdęcia i bóle brzucha. Jeśli chodzi o herbatę, to dzieciom do 1. roku życia można podawać herbatę owocową, niesłodzoną, bez konserwantów i sztucznych barwników. Starsze dzieci mogą pić białą, zieloną lub czarną herbatę, ale niezbyt mocną i bez cukru.
Jak budować właściwe nawyki żywieniowe wśród dzieci i przekonać je do picia wody?
Jako rodzice powinniśmy dawać przykład i regularnie pić wodę na oczach dzieci. Dbajmy też, aby dziecko zawsze miało kubek czy butelkę w zasięgu wzroku i ręki, by w dowolnej chwili mogło się napić. To ważna zasada nie tylko w domu, ale też na spacerze czy w przedszkolu. Uczmy dzieci regularności przyjmowania płynów – ważne, by piły wodę systematycznie w ciągu dnia, a nie dopiero gdy poczują palące pragnienie. Brak odpowiedniego nawodnienia może u dzieci powodować ból głowy, senność, zmęczenie czy brak koncentracji. Starajmy się nauczyć dzieci, aby nie piły tuż przed i w trakcie posiłku, bo woda szybko zapełnia żołądek, dając fałszywe poczucie sytości.