Dr Aleksandra Piotrowska
Psycholożka dziecięca, Uniwersytet Warszawski
Literatura – niezależnie czy w formie tradycyjnych książek czy audiobooków – pobudza dziecku wyobraźnię, wzbogaca słownictwo i rozwija kreatywność. Ważne, aby treść opowiadań dobrać do wieku i upodobań małego słuchacza.
Jak słuchanie audiobooków rozwija wyobraźnię dziecka?
Audiobooki wpisują się w szeroki obszar literatury i odgrywają podobną rolę jak tradycyjne książki. Zalety poznawania świata poprzez literaturę można zestawić z oglądaniem filmów, gdy umysłowi dziecka dostarcza się komplet danych: obraz i dźwięk. Nie ma tu miejsca na pobudzanie wyobraźni. Bo czym jest wyobraźnia? Jest kreowaniem w umyśle dodatkowych obrazów, wizji, dopowiadaniem sobie tego, czego nie widać i nie słychać. Będąc blisko książek– niezależnie czy czytanych przez rodziców czy słuchanych w formie audiobooka – dziecko musi samo kreować obrazy i świat z opowieści, tym samym pobudzając swoją kreatywność i wyobraźnię. Warto też podkreślić, że literatura oddziałuje na zmysły i umysł dziecka jeszcze przed jego urodzeniem. Nawet w okresie prenatalnym jego pamięć już funkcjonuje, zapamiętuje rytm i brzmienie słów. Również rozwój niemowlaków jest pełniejszy, gdy stymulujemy go, wprowadzając proste wierszyki czy rymowanki.
W jaki sposób audiobook wpływa na rozwój językowy u dzieci, zarówno pod względem słownictwa, jak i umiejętności komunikacyjnych?
To dodatkowy aspekt poznawczy, z którym dziecko ma do czynienia, słuchając audiobooków. Oprócz samej treści opowiadania te dostarczają dziecku nowych słów, wzorów ich wymawiania, nieznanych wcześniej związków frazeologicznych, metafor. Nawet jeśli są to dla dziecka nowe słowa, których początkowo nie rozumie, to umie z kontekstu wywnioskować ich znaczenie i szybko je przyswaja. Pamiętajmy, że słownictwo, którego używają przy dziecku rodzice, jest ograniczone, każdy z nas ma swoje przyzwyczajenia, poruszamy się wokół tych samych wyrażeń, więc takie nowe źródło słów jest dla dziecka niezwykle cenne. Dzięki audiobookom dziecko styka się z doskonałymi wzorami języka literackiego.
Jakie są korzyści z czytania książek lub słuchania audiobooków na dobranoc dla jakości snu dzieci?
Literatura to wspaniałe narzędzie umożliwiające wprowadzenie dziecka w stan wyciszenia, relaksu. Ale przede wszystkim musimy pamiętać o prawidłowym dobraniu treści, które dziecko będzie przyswajać tuż przed snem. Nie rekomendowałabym na wieczór czytania czy puszczania opowiadań obfitujących w niezwykłe przygody, zwroty akcji, nietypowe rozwiązania czy zagadki. Nie oznacza to jednak, że na wieczór musimy puszczać pozbawione dreszczyka emocji, spokojne czy smętne bajki, bo zdecydowanie lepiej jak dziecko zasypia lekko pobudzone i rozemocjonowane niż smutne i przygnębione. Najlepsze na sen są więc opowiadania, które zostawiają w dziecku pewne emocje, ale jednocześnie dobrze się kończą.
Zachęcałabym też, aby na wieczór nie zostawiać dziecka samego z książką, a także, by przeplatać czytanie książki na żywo z puszczaniem audiobooków. Oba te rozwiązania mają swoje zalety. Audiobook ma profesjonalną narrację, dźwięki w tle, ale głos rodzica – nawet jeśli nie potrafi odpowiednio oddać emocji – jest dla małego słuchacza niezwykle istotny.
Jak zachęcić dziecko, żeby więcej czasu poświęcało czytaniu lub słuchaniu książek?
Musimy przyjąć podobną taktykę jak przy namawianiu dzieci do próbowania nowych smaków i dań. Nie zmuszać, ale sukcesywnie i wielokrotnie namawiać do próbowania, nie odpuszczać łatwo. Starajmy się też dopasować treść opowiadań do zainteresowań dzieci – nie każda dziewczynka chce słuchać o księżniczkach, a nie każdy chłopiec o smokach. Powinniśmy też dawać dziecku odpowiednie wzorce zachowań – dziecko chętniej sięgnie po książkę, widząc, że jego rodzice też czytają w wolnej chwili. Dobrym sposobem jest też wsparcie innego członka rodziny, którego dziecko uwielbia, i na którym się wzoruje – czasami ukochana ciocia czy brat cioteczny może mieć większą siłę oddziaływania na zwyczaje dziecka niż rodzic.
