Prof. dr hab. n. med. Jacek Szepietowski
Prezes Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, profesor Wydziału Medycznego Politechniki Wroclawkiej i Klinicznego Oddziału Dermatologiczno-Wenerologicznego, 4. Wojskowego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, doktor Honoris Causa
Z przełomowego, biologicznego leku na atopowe zapalenie skóry mogą już korzystać dzieci, które ukończyły 6. miesiąc życia.
Jakie są najczęstsze przyczyny atopowego zapalenia skóry u dzieci i czy można im skutecznie zapobiegać?
AZS to choroba przewlekła i nawrotowa. U dzieci występuje bardzo często, szacuje się, że w krajach rozwiniętych nawet 15 proc. pacjentów to osoby do 5. roku życia. Źródeł AZS należy szukać w dwóch elementach patogenezy. Pierwszy to defekt ektodermalny, czyli sytuacja, w której dochodzi do zaburzenia ekspresji wielu genów, co powoduje chorobę całej skóry i sprawia, że jest ona bardzo sucha. Drugi element, który ogrywa rolę w rozwoju AZS to reakcja immunologiczna organizmu, związana np. z alergią.
Jakie są najnowsze metody leczenia AZS u dzieci i czy można mówić o przełomie w terapii tej choroby?
Ostatnie dokonania medycyny są ogromnym przełomem leczenia tej jednostki chorobowej, bo dotyczą grupy pacjentów, na którą wcześniejsze metody nie skutkowały. Mowa o leczeniu biologicznym dupilumabem, które oddziałuje na interleukinę 4. i 13. Początkowo ten lek przeznaczony był jedynie dla pacjentów dorosłych, ale z biegiem czasu granica wieku była obniżana i dziś lek dopuszczony jest do leczenia dzieci od 6. miesiąca życia. Preparat podaje się podskórnie poprzez zastrzyk, a leczenie tą metodą charakteryzuje się dużą skutecznością oraz dobrym profilem bezpieczeństwa.
Jak codzienna pielęgnacja może wpłynąć na ograniczenie objawów AZS i poprawę komfortu życia dziecka?
Rodzicie dzieci chorych na AZS powinni do pielęgnacji ich skóry przywiązywać szczególną wagę. Pamiętajmy, że w przypadku AZS choruje cała skóra, a nie tylko obszar, gdzie w danym momencie pojawia się zmiana rumieniowa. AZS to schorzenie interdyscyplinarne, którym zajmują się lekarze różnych specjalizacji, więc rekomendacje dotyczące pielęgnacji skóry mogą się nieco różnić w zależności czy przedstawia je pediatra, dermatolog czy alergolog. Istotne jest abyśmy wszyscy mówili tym samym językiem, aby udzielane wskazania były jak najbardziej zbieżne ze sobą. Kluczowe jest częste stosowanie emolientów – przynajmniej dwa razy dziennie, choć optymalnie byłoby nawilżać skórę dziecka co 4-6 godzin. Ja osobiście zalecam kąpać dziecko co drugi dzień, a sama kąpiel powinna składać się z dwóch etapów. W pierwszym należy umyć skórę dziecka z zanieczyszczeń, stosując dermokosmetyk do mycia, nie mydło. Druga część to kąpiel lecznicza, gdy dziecko przez 10-15 minut przebywa w letniej wodzie uzupełnionej emulsją nawilżającą.
Jakie składniki w kosmetykach i produktach do pielęgnacji są szczególnie zalecane dla dzieci z AZS, a których należy unikać?
Zalecam używanie kosmetyków mających jak najprostszy skład, tzw. dermokosmetyków, czyli preparatów stworzonych z myślą o skórze wrażliwej. Takie kosmetyki powinno się kupować w aptece, a nie w zwykłych sklepach. Unikać należy wszelkich preparatów zawierających konserwanty czy sztuczne składniki stabilizujące. Pamiętajmy, że te wytyczne dotyczą nie tylko wyrobów używanych bezpośrednio na skórę dziecka, ale także proszku do prania.
W jaki sposób można wspierać dzieci z AZS w kontekście emocjonalnym i społecznym, aby zmniejszyć ich poczucie wykluczenia?
AZS znacząco wpływa na obniżenie jakości i komfortu życia dzieci. Dotyczy to nie tylko bólu fizycznego, ale też stygmatyzacji, poczucia odrzucenia przez rówieśników. Zdarza się, że inne dzieci wypowiadają nieprzyjemne komentarze dotyczące zaczerwienionej i swędzącej skóry chorego dziecka. Wsparcia można szukać w Szkołach Atopii, gdzie zarówno młodzi pacjenci, jak i ich rodzice znajdą holistyczną pomoc specjalistów.
