Lek. Tomasz Ptak
Lekarz, specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży, specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży, certyfikowany psychoterapeuta i superwizor Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, posiada certyfikat psychoterapeuty EAP, inicjator projektu „Gabinet Wczesnego Rodzicielstwa” realizowanego w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. św. Ludwika w Krakowie, wspieranego przez Fundację Zdrowie Dziecka. Szczegóły dostępne na dzieciecyszpital.pl.
Szczególnie w okresie okołoporodowym kobieta potrzebuje poczucia bezpieczeństwa i zrozumienia ze strony bliskich. W tym czasie mogą wystąpić wahania nastrojów oraz początkowy brak więzi emocjonalnej z noworodkiem.
Jakie sygnały mogą świadczyć o stanach depresyjnych u kobiety po porodzie?
Poród oraz okres okołoporodowy jest przeżyciem na ogół bardzo wycieńczającym, zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Krótkotrwałe momenty niepokoju czy obaw, które mogą się pojawić, nie są więc niczym patologicznym, a raczej naturalną koleją rzeczy, szczególnie w przypadku kobiety, która urodziła pierwsze dziecko. Natomiast jeśli nietypowe objawy trwają przez kilka tygodni czy wręcz miesięcy, jeżeli są uporczywe i nawracające, to jest już to sygnał, że pomoc specjalistów jest niezbędna. Takimi symptomami mogą być: problem z nawiązaniem emocjonalnej więzi z dzieckiem, przewlekle obniżony nastrój, nasilone objawy lękowe czy ogólna apatia kobiety.
Z czego wynikają sytuacje, w których mama nie czuje więzi emocjonalnej z dzieckiem zaraz po jego narodzinach?
W naszej kulturze oczekujemy, że każda matka wykaże się bezwarunkową i nagłą miłością do swojego nowonarodzonego dziecka, przez co czasami kobiety wstydzą się przyznać, że mają początkowo problem z nawiązaniem więzi emocjonalnej z noworodkiem. Dlatego tak ważne jest przełamanie tego tabu i otwarte mówienie, że tego typu sytuacje się zdarzają i wymagają specjalistycznego wsparcia. Brak więzi emocjonalnej to często efekt wcześniactwa, czyli sytuacji, w której noworodek tuż po porodzie jest oddzielony fizycznie od mamy i przebywa pod respiratorem. Negatywny wpływ na relacje może mieć też ciężki przebieg porodu, powodujący u kobiety traumę. W takich sytuacjach czasami najlepszym lekarstwem jest po prostu czas lub konsultacja z lekarzem specjalistą.
Jakie formy wsparcia po porodzie – zarówno fizycznie, jak i psychicznie – są najbardziej pomocne dla młodych mam?
Pomoc może mieć dwa wymiary. Pierwszy dotyczy wsparcia psychicznego, którego może udzielić lekarz specjalista bądź bliska, zaufana osoba. Takiej interwencji nierzadko potrzebują też ojcowie nowonarodzonych dzieci, a nawet ich starsze rodzeństwo, które może poczuć się odstawione przez rodziców na boczny tor. Drugą formą pomocy jest farmakologia. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia jesteśmy w stanie pomóc młodej mamie lekami, nie narażając ani jej, ani dziecka – będącego jeszcze w brzuchu lub karmionego piersią. W działaniach, które podejmujemy w ramach projektu Gabinet Wczesnego Rodzicielstwa podkreślamy też rolę, jaką w początkowych etapach rodzicielstwa odgrywa personel szpitala. Staramy się uczulić lekarzy i położne, że dla młodych rodziców są oni autorytetami i pierwszymi przewodnikami w tej nowej roli i muszą wykazywać się szczególną empatią.
Jak bliscy mogą wspierać kobietę po porodzie i pomagać jej w codziennych obowiązkach?
Okres połogu to bardzo specyficzny stan emocjonalny u kobiety. Jej uwaga prawie w całości poświęcona jest niemowlęciu, więc siłą rzeczy jest nieco wyłączona z prozaicznych spraw dotyczących życia codziennego. W takich momentach potrzebuje poczucia bezpieczeństwa i zrozumienia ze strony innych domowników. Oczywiście wsparcie dotyczy też fizycznej pomocy przy obowiązkach związanych z prowadzeniem domu czy opieki nad dziećmi. Zapewnienie pełnego komfortu kobiecie w tych pierwszych dniach i tygodniach po porodzie jest bardzo ważne też dla samego noworodka, bo stan emocjonalny mamy ma bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie i rozwój noworodka.
