Prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Kierownik Zakładu Stomatologii Dziecięcej WUM od 2008 r., inicjator i współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej powołanego w czerwcu 2013 roku
O zdrowie uzębienia naszych pociech powinniśmy dbać już od wczesnego dzieciństwa, a nawet… jeszcze przed porodem. Okazuje się, że to w okresie prenatalnym rozwijają się zarówno mleczaki, jak i zęby stałe. Stomatolog wyjaśnia, jak ważne jest zdrowie zębów u dzieci i jak przygotowywać je do samodzielnej higieny jamy ustnej.
Dlaczego dbanie o zęby jest tak ważne dla ogólnego zdrowia organizmu?
Jama ustna po pierwsze służy nam do komunikowania się z innymi ludźmi. Po drugie zdrowe uzębienie, przyzębie i błona śluzowa pozwalają nam też prawidłowo przeżuwać różne pokarmy. Udowodniono, że jeśli dzieci mają bardzo dużo ubytków i ciężką postać próchnicy, to są gorzej odżywione, często mają anemię i zaburzenia snu związane z bólem. Jeśli w jamie ustnej są próchnicopochodne ogniska infekcyjne, to są w nich bakterie, które mogą się wysiewać do krwi, co jest bardzo niebezpieczne, zwłaszcza u dzieci z niedoborami odporności czy wrodzonymi wadami serca. Nieleczona próchnica, zwłaszcza u najmłodszych, szybko doprowadza też do powikłań ze strony miazgi, a to często sprawia, że konieczne jest leczenie endodontyczne lub ekstrakcja.
Jakie nawyki warto wprowadzać u dzieci, aby od najmłodszych lat dbały o zęby?
Ważne jest już to, co dzieje się w okresie prenatalnym, czyli jeszcze zanim dziecko przyjdzie na świat. Zęby mleczne rozwijają się przede wszystkim w okresie ciąży i w pierwszych latach życia, a zęby stałe zaczynają się rozwijać pod koniec ciąży. Od diety mamy zależy to, czy tkanki zęba będą odpowiednio zbudowane. Druga ważna rzecz w ciąży to stan zdrowia jamy ustnej przyszłej mamy. Co do higieny u maluchów – gdy dzieci jeszcze nie mają zębów, powinniśmy im oczyszczać jamę ustną, by uniknąć rozwoju niekorzystnych bakterii. Kiedy zęby się już pojawią, powinniśmy wprowadzić szczotkowanie. Aż do ósmego roku życia wykonuje je rodzic, bo dzieci nie mają jeszcze do tego odpowiednich zdolności manualnych. Należy sięgać po pastę z fluorem, który wzmacnia szkliwo.
Jak prawidłowo myć zęby?
W okresie przedszkolnym na powierzchniach gładkich (np. policzkowych, podniebiennych, na języku) wykonujemy ruchy okrężne, a na powierzchniach żujących szorujące. Staramy się jednak jak najwcześniej wprowadzać ruchy wymiatające. Szczoteczkę ustawiamy pod kątem ok. 45 stopni – tak, by część włosia była na dziąśle, a część na zębie i robimy półobrót. Musimy umyć każdy ząb i każdą powierzchnię na nim. Należy też pamiętać o używaniu nici do czyszczenia przestrzeni między zębami. Higienę jamy ustnej przeprowadzamy co najmniej dwa razy dziennie – po śniadaniu i kolacji. Czas szczotkowania to dwie minuty, ale wówczas, gdy dziecko dobrze już sobie z tym radzi. Kiedy dopiero uczy się myć zęby, to zajmuje mu to zawsze dużo więcej czasu. Ważne jest więc to, by wszystkie zostały dokładnie wyczyszczone.
Jak często cała rodzina powinna odwiedzać dentystę i jakie badania są najważniejsze?
Kiedy pacjent pojawia się po raz pierwszy u danego dentysty, to ocenia się ryzyko próchnicy. W zależności od jego poziomu wizyty są co trzy, sześć miesięcy albo raz na rok. Każdy dorosły powinien obowiązkowo co najmniej raz w roku odbyć taką wizytę, a dziecko co najmniej raz na pół roku. Kluczowe jest badanie kliniczne, w którym oceniamy stan każdego zęba i prawidłowość zgryzu. Wykonujemy zdjęcia radiologiczne, ale u dzieci staramy się taką diagnostykę maksymalnie ograniczać. Sięgamy po nią wtedy, kiedy chcemy potwierdzić jakieś podejrzenie lub planujemy leczenie.
