Dr Urszula Nowacka
Lekarz z Kliniki Położnictwa i Ginekologii IMiD, pracownia Diagnostyki i Terapii Wad Płodu
Krwawienie z dziąseł oraz podatność na stany zapalne przyzębia to najczęstsze zmiany w zakresie jamy ustnej. Pomimo powszechnych obaw, leczenie stomatologiczne oraz higienizacja w ciąży są bezpieczne i zalecane przez m.in. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. Jednak optymalną sytuacją jest zadbanie o zdrowie jamy ustnej już przed ciążą – jej zły stan chociażby czynnikiem ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego.
Stan skóry, włosów i paznokci
Dość często dochodzi do poprawy kondycji włosów i paznokci, jednak może również dojść do ich osłabienia i łamliwości. Po porodzie powszechne jest masywne wypadanie włosów, jednak ta sytuacja ulega poprawie w ciągu 4-6 miesięcy. Poprawa kondycji skóry, zwana „blaskiem ciężarnej” (ang. „pregnancy glow”) spowodowana jest głównie lepszym ukrwieniem i wpływem estrogenów, jednak duża grupa spotyka się również z nasileniem trądziku i wydzielania sebum.
Niestety, ciąża sprzyja również przebarwieniom, znanym jako „melasma” lub „chloasma”, które nie zawsze łatwo znikają po porodzie. Ważnym elementem zmniejszającym ryzyko ich wystąpienia jest skuteczna ochrona przeciwsłoneczna. Charakterystyczne jest występowanie przebarwienia w kształcie linii ciągnącej się od spojenia łonowego do pępka lub do klatki piersiowej. Jest to tak zwana „linea nigra”, która blednie zazwyczaj do kilkunastu tygodni po porodzie. Nie sposób nie wspomnieć o rozstępach, przeważnie pojawiających się na brzuchu, udach i piersiach. Ich zabarwienie w ciąży jest kwestią dość indywidualną, jednak po porodzie przyjmują postać białych prążków.
Jakie czynniki wywołują zmiany w organizmie kobiety?
Do czynników ryzyka zalicza się m.in. indywidualne uwarunkowania, typ skóry czy też duży przyrost masy ciała. Kwestią sporną jest zapobieganie – chociaż zalecane jest odpowiednie nawilżenie, brakuje ewidentnych dowodów naukowych na skuteczność takiego działania prewencyjnego. Ciężarnym może także towarzyszyć nasilone uczucie ciepła i zwiększenie potliwości.
Do powiększenia i uwrażliwienia skóry piersi dochodzi już na wczesnych etapach ciąży, a otoczki brodawek zyskują ciemne zabarwienie. Do pojawienia się mleka może dojść przed porodem – najczęściej w III trymestrze, a czasem także wcześniej. Uczucie wypełnienia piersi nie następuje od razu, lecz zazwyczaj 30-40 godzin po porodzie, a stabilizacja laktacji 4-6 tygodni później.
Zgaga i niestrawność należą do częstych dolegliwości, a do czynników wywołujących zalicza się zwiększone stężenie progesteronu czy też powiększenie zawartości jamy brzusznej. Spożywanie lekkostrawnych posiłków o mniejszej objętości oraz pozycja pionowa mogą przynieść ulgę, jednak często konieczne jest leczenie farmakologiczne.
Dolegliwości bólowe układu ruchu
Ciąży towarzyszy również szereg zmian w układzie ruchu. Dochodzi do rozluźnienia stawów i ścięgien, a przesunięcie środka ciężkości i wzrost masy ciała może prowadzić do powstania lub nasilenia dolegliwości bólowych dolnego odcinka kręgosłupa lub występowania tzw. „rwy kulszowej”. Zalecana jest konsultacja fizjoterapeuty i dobranie odpowiedniego zestawu ćwiczeń.
Końcówce ciąży towarzyszy zazwyczaj występowanie obrzęków, najczęściej w okolicy kostek i podudzi. Choć jest to częsta przypadłość, może być powiązana z niewydolnością żylną i pojawieniem się żylaków, głównie na nogach, ale także w okolicy sromu i odbytu. Optymalnym rozwiązaniem jest ocena zmian przed zajściem w ciążę. Konieczna bywa konsultacja flebologa, dobranie odpowiedniego poziomu terapii uciskowej oraz leczenia objawowego.