Początek ciąży to czas, w którym warto szczególnie zadbać o zdrowie – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Wczesna opieka lekarska, odpowiednie badania oraz profilaktyka mogą znacząco zmniejszyć ryzyko powikłań i zapewnić dziecku najlepsze warunki do rozwoju.
Dr Natalia Mazanowska
Specjalistka w dziedzinie perinatologii (medycyny matczyno-płodowej). Związana z Instytutem Matki i Dziecka w Warszawie, gdzie sprawuje opiekę nad pacjentkami z ciążą powikłaną. Wykładowczyni kursów podyplomowych dla lekarzy z zakresu diagnostyki prenatalnej oraz opieki nad ciążą wysokiego ryzyka, uczestniczka międzynarodowych konferencji dotyczących patologii ciąży oraz nowoczesnych aspektów opieki okołoporodowej. Autorka i współautorka publikacji naukowych, zaangażowana w projekty dotyczące choroby hemolitycznej płodu i noworodka (HDFN) oraz konfliktu płytkowego.
Jakie badania i konsultacje są kluczowe na początku ciąży i dlaczego wczesna opieka lekarska ma tak duże znaczenie?
Już w pierwszych tygodniach ciąży kluczowa jest wizyta u ginekologa-położnika – najlepiej do 10. tygodnia. Podczas wizyty potwierdza się ciążę w badaniu USG, ustala wiek ciążowy i wyklucza ciążę ektopową. Lekarz zleca podstawowe badania: morfologię, grupę krwi i Rh, obecność przeciwciał odpornościowych, poziom glukozy na czczo, TSH, badanie ogólne moczu oraz testy w kierunku chorób zakaźnych.
W przypadku chorób przewlekłych pacjentka kierowana jest do odpowiednich specjalistów, np. diabetologa, nefrologa czy kardiologa. Wczesna opieka – a najlepiej wizyta prekoncepcyjna, czyli jeszcze na etapie planowania ciąży – pozwala wprowadzić niezbędną suplementację (m.in. kwasu foliowego i jodu), omówić zdrowy styl życia oraz zadbać o prawidłową masę ciała, co ma bezpośredni wpływ na rozwój dziecka.
Taka kompleksowa opieka od samego początku minimalizuje ryzyko powikłań i zapewnia najlepsze warunki rozwoju płodu.
Jakie są najczęstsze zagrożenia zdrowotne w ciąży i jak im zapobiegać?
Do najczęstszych powikłań należą: nadciśnienie ciążowe, cukrzyca ciężarnych, niedokrwistość i infekcje dróg moczowych. Profilaktyka opiera się na regularnych wizytach kontrolnych – początkowo co 4 tygodnie – podczas których mierzy się ciśnienie, monitoruje masę ciała i wykonuje badania.
Ogromne znaczenie ma zdrowy styl życia: zbilansowana dieta, aktywność fizyczna i rezygnacja z używek. Ważna jest też ocena ryzyka stanu przedrzucawkowego w I trymestrze – u kobiet z wysokim ryzykiem zaleca się małe dawki ASA przed 16. tygodniem ciąży, co zmniejsza ryzyko powikłań.
Równie istotna jest szybka reakcja na objawy alarmowe, takie jak krwawienie, silne bóle brzucha czy zmniejszone ruchy płodu. Regularna opieka i edukacja pozwalają wcześnie wychwycić nieprawidłowości.
Dlaczego dbanie o dobrostan emocjonalny jest równie ważne jak badania medyczne?
Stan psychiczny w ciąży ma ogromne znaczenie. Przewlekły stres i lęk zwiększają ryzyko zaburzeń snu, nadciśnienia, a nawet depresji poporodowej, co może wpływać na rozwój dziecka.
Dlatego zaleca się regularną aktywność fizyczną, stosowanie technik relaksacyjnych, udział w zajęciach jogi prenatalnej i spacery. Rozmowa z partnerem, szkoła rodzenia czy grupy wsparcia obniżają poziom lęku. Jeśli objawy utrzymują się lub nasilają, warto skorzystać z pomocy psychologa czy położnej środowiskowej, a w razie potrzeby również psychiatry – odpowiednio dobrane leczenie może zapobiec poważnym konsekwencjom depresji i zaburzeń lękowych.
